Elk jaar in december neem ik de tijd om even stil te staan bij het jaar wat voorbij is gegaan en bij het jaar wat zal komen. Ik sta dan stil bij wat er in het jaar gebeurd is en wat het met mij heeft gedaan. Waar ben ik verdrietig om geweest en waar werd ik gelukkig van. Waar heb ik mensen (onbedoeld, het is altijd onbedoeld) gekwetst, te kort gedaan en wat zegt dat over mij en wat ik te leren heb. Wie heb ik mogen omarmen en wie heb ik moeten laten gaan.
Elk contact met een ander, of dit nu een collega, een liefde of een vriendschap is, is een relatie. In elke relatie waarbij je volledig jezelf durft te zijn en jezelf met alles wie je bent durft in te brengen moet je werken en dit werken doe je voornamelijk aan jezelf. Zo onderzoek ik waarom ik bepaalde dingen wel aanga en waarom ben ik bepaalde dingen niet aangegana in het leven. Het onderzoeken van wat in mijzelf speelt zorgt ervoor dat ik mijzelf beter leer kennen, ik meer in mijn kracht kan ga staan en mijzelf blijf ontwikkelen. Deze kennis zorgt er ook voor dat ik met de kennis van nu veel dingen anders had gedaan. Ik wil benadrukken dat ik geen spijt heb van de dingen die ik heb gedaan omdat ik simpelweg niet beter wist. Toch proeft het soms bitter zoet, dat het leven voorwaarts geleefd wordt en altijd achteraf begrepen. Dit is voor mij zowel de schoonheid als de tragedie van het leven.

Afgelopen december was ik bezig om mijn verlangens voor 2021 op te schrijven. Een van die verlangens is om voor een tijdje in Polen te wonen en vanuit hier te werken. Dit verlangen is er niet zomaar gekomen. Net als veel zaken in het leven is het een logisch gevolg van wat er in mijn leven speelt. Om dit beter te begrijpen zou ik mijn levensverhaal moeten delen en om het beknopter te houden kijk ik terug naar het jaar 2020.
Het jaar 2020 is voor mij een jaar van transformatie geweest. Mijn relatie werd verbroken. Ik verhuisde van Driebergen naar Utrecht en van Utrecht naar Rotterdam. Ik werd zelfstandige en ben daarnaast een waanzinnige uitdaging aangegaan bij een start-up. Waar de maanden mei en juni voor mij in het teken stonden van rouwen om wat er nooit meer zou komen waren het in de maanden juli, augustus en september weer van mijzelf voelen, vakantieliefdes, eeuwige terrasjes, een nieuwe stad ontdekken, mijzelf herpositioneren en het liefdevol aangaan van de knelpunten die er ook mogen zijn.
Het jaar 2020 is er een geweest waarin ik enorm veel workshops heb gevolgd op het gebied van persoonlijk ontwikkeling, vele boeken heb verslonden en coaching heb gevolgd. Het is ook het jaar waarin ik in aanraking ben gekomen met familieopstellingen en het is juist deze vorm van alternatieve psychotherapie die mij een wonderlijke inkijk geeft in mens zijn.

Een familieopstelling is een vorm van alternatieve psychotherapie die in West-Europa geherintroduceerd werd door de Duitser Bert Hellinger. Hij kwam als West-Europeaan in aanraking met deze werkwijze toen hij als missionaris in Zuid-Afrika werkte. De werkwijze van Hellinger is het zogenaamd systemisch werken. Als deelnemer breng je van tevoren een vraagstuk in waar je helderheid over wilt krijgen.
Mijn vraagstukken gingen over onder andere hoe ik meer in verbinding kon komen te staan met mijzelf, hoe ik mij nog beter met de ander kan verbinden zonder te beknellen, hoe ik het stuk eenzaamheid wat zo buitenproportioneel aanvoelde aan kon gaan zonder mij tegen te houden door de angst om te verdrinken in het verdriet wat het oproept.

Door middel van een familieopstelling kun je in gaan zien wat er op een diepere laag speelt in je gezin van herkomst en de beide families waar je uit voort bent gekomen. Patronen, denkwijzen, geheimen, trauma’sen andere belangrijke zaken worden belicht. Hierdoor krijg je een heel ander perspectief aangeboden. Deze nieuwe kijk zorgt voor nieuwe inzichten en deze zorgen op hun beurt weer voor een ontlading of ont-stressing van een thema dat speelt. Door dit nieuwe inzicht creëer je een gezondere en nieuwe kijk op je eigen leven en herkomst. Een familieopstelling is er dus om het leven als lichter te ervaren, om dat wat was te laten gaan, om dat wat je belemmert achter je te laten, om dat wat niet van jou is terug te geven daar waar het hoort. Om vervolgens voluit, vanuit passie en lichtheid te leren leven.

Het idee achter deze simpele maar doeltreffende werkvorm is dat onze familie en onze voorouders een veel grotere rol in ons leven spelen dan we vaak beseffen. Door hierna te kijken en dit te erkennen krijgt iedereen de juist plek binnen de familie. De juiste plek is als je ouders boven je staan en hun ouders weer boven hen. Dat je als oudste kind vooraan staat en de jongste achteraan. Iedereen heeft zo zijn eigen rol en taak binnen het gezin van herkomst en de familie. Iedereen telt hierin mee ook als er een kindje doodgeboren is of later is overleden. Een familieopstelling verbind je met jouw familiesysteem, jouw voorouders en hun lot waardoor je zelf terug beweging kunt brengen in wat vast zit, in wat zich steeds maar herhaalt in je leven.

Belangrijk om te weten is dat je je familie opstelt zonder dat de werkelijke familieleden aanwezig zijn. Bijvoorbeeld zou het kunnen dat je in een opstelling zien en begrijpen wat de reden is dat wij niet in goed contact met ons eigen kind(eren) kunnen komen en blijven of, het wordt je duidelijk dat de ruzies met je partner een probleem zijn waarvan de oorzaak in het verleden ligt en niet in de huidige relatie.

In mijn geval werd in mijn eerste familieopstelling duidelijk dat mijn relatie met mijn vader fijn en rond is en dat ik met mijn moeder nog een appeltje te schillen had.
In mijn tweede familieopstelling kwam de nadruk op de relatie met mijn moeder te liggen en hierin kwam naar voren dat door een traumatische ervaring in haar jeugd ik bepaalde angsten in mijn leven mee heb meegenomen. Door dit te zien en te voelen heb ik meer compassie en zachtheid voor mijn moeder gekregen. Ik heb meer ruimte voor mijn moeder omdat ik beter snap waar ze vandaan komt. Daarnaast weet ik nu dat deze angsten niet van mij zijn maar van haar en dat ik deze niet hoef te dragen. Ik hoef het lot van mijn moeder niet te dragen, ik heb mijn eigen lot.
In mijn derde familieopstelling werd mij opeens ontzettend duidelijk dat de buitenproportionele eenzaamheid die ik af en toe ervaarde niet van mij was. Tussen mijn ouders is er in hun huwelijk een enorm groot gevoel van eenzaamheid geweest. En het is de enorme eenzaamheid van mijn moeder die ik hierin vooral kan voelen door de symbiose die er tussen ons geweest is in de rol van moeder en dochter.

Tijdens een familieopstellingen dag worden andere deelnemers uitgekozen als ‘representant’. De vragende deelnemer geeft hun een plaats in het vertrek ten opzichte van de andere deelnemers, deels geholpen door de therapeut. Er ontstaat zo een levend beeld dat achterliggende aspecten van het vraagstuk laat zien als de representanten worden ondervraagd over hun gevoelens en attitudes ten opzichte van elkaar en de situatie. Er komen dus verstrikkingen aan het licht (soms in eerdere generaties) die hebben geleid tot beknellingen in het huidige leven van de deelnemer. Vaak zijn die verstrikkingen onverwerkte gevoelens als gevolg van trauma, zoals het jong overlijden van een ouder of een kind, oorlogservaring en scheiding van ouders. Die onverwerkte gevoelens kunnen later geboren kinderen onbewust en onbedoeld belasten, waardoor zij uit balans zijn. Aan de hand van eenvoudige instructies van de begeleider brengen de representanten beweging in de situatie en kan er rust komen tussen de personen die de representanten vertegenwoordigen.  Zo kan in een opstelling zichtbaar worden waarom je niet van je verslaving kunt afkomen of, je begrijpt ineens wat de reden is dat jij je nooit als zoon of dochter van je ouders hebt gevoeld of waarom je moeder je zo klein heeft gehouden en jij hierdoor je kinderen zo los laat.
Of in mijn geval werd het mij duidelijk waarom ik mijn hele leven al de ouders van vrienden adopteer, waarom ik soms buitenproportionele eenzaamheid ervaar, waarom ik soms vanuit een ongezond gevoel (angst) vast wil houden aan een ander en de ander hiermee beknel.

Wil je hier meer over lezen dan wil ik je het boek De Fontijn van Els van Steijn aanraden. Het is een heerlijk helder boek die je een inkijkje geeft in mens zijn. De schrijver Kluun heeft dit onderwerp in een middelmatige roman gegoten.

Door de familieopstellingen die ik gedaan heb is er bij mij veel ruimte gekomen in mijn eigen leven. Er is meer liefde en compassie voor mijzelf, de mensen in mijn leven en de mensen die ik op mijn levenspad tegenkom. Mijzelf in de ontmoeting met de ander kwetsbaar opstellen zorgt voor oprecht contact. Ik vind het volgen van workshops, het aangaan van coaching en het meedoen in een familieopstelling zowel als deelnemer als representant geweldig. Ik vind het heerlijk om over mijzelf en over de mens te leren. Ik ervaar dit ook niet als iets zwaars maar juist iets wat helderheid en lucht geeft. Het is mijn nieuwsgierige aard die er geen genoeg van kan krijgen.

Daarnaast is er ook een enorme nieuwsgierigheid ontstaan naar mijn ouders. Wie zijn die twee mensen eigenlijk die ik papa en mama noem? Waar komen zij vandaan? Hoe was hun jeugd? Hoe waren ze als kind? Hoe kijken ze naar hun ouders? Wat is het verhaal van hun tijd? Zouden ze drugs hebben gebruikt? En hoe flirten ze? Hoe bespreek je seks met je ouders? (tip: niet). Ik vind het soms een vreemde gedachte dat ik als kind minder van mijn ouders weet dan andersom. Voor mijn zijn het papa en mama en toch ben ik oprecht nieuwsgierig naar Wiggert Jan en Danuta.

Zo ben ik begonnen met het interviewen van mijn ouders. Om nou te zeggen dat dit heel makkelijk gaat, nee. Ik merk bij mijn beide ouders terughoudendheid en ze tonen tegelijkertijd ook de bereidheid om het wel te doen. Dat is moedig van ze en ik waardeer het enorm. Wat ik ook opmerk bij mijn beide ouders is iets wat voor mij herkenbaar is namelijk de loyaliteit als kind naar je ouders toe. Wanneer zowel mijn vader als mijn moeder iets vertelt over wat zij lastig vonden aan hun ouders in hun jeugd wordt er direct iets achteraan geplakt in de zin van: ze deden het met liefde of ze hielden heel veel van mij. De herkenbaarheid hiervan raakt mij. Wanneer ik iets vertel over mijn ouders wat ik lastig vind dan heb ik ook de innerlijke behoefte om zoiets erachteraan te zeggen. Het is een natuurwet dat ik als kind iets van mijn ouders mag vinden maar dat een ander (buiten mijn zusje om) dit niet mag doen want dat schuurt. Het zorgt voor een loyaliteitsconflict. Het ontroert mij dat deze loyaliteit nooit stopt. Ook niet als je ouders overleden zijn.

Door het interviewen leer ik Wiggert Jan en Danuta beetje bij beetje kennen. Ik leer twee jonge mensen kennen met hun eigen dromen en wensen in het leven. Ik leer twee mensen kennen uit een andere tijd.
Daar waar de relatie met mijn vader rond, verdiepend en rustig is, is de relatie met mijn moeder nog meer een zoektocht. Als vaders-dochter heb ik het uit te zoeken met mijn moeder en dit zorgt ervoor dat ik het verlangen heb te onderzoeken waar ze vandaan komt. Hoe was het om te leven in het Polen van de jaren 60 en 70 terwijl het communisme hoogtij vierde? Hoe was het om te leven in een land waar de afgelopen 1000 jaar constant strijd over is geweest en waarbij de landgrenzen constant in beweging waren? Hoe was het om vanuit het communisme naar het westen te komen? Hoe ver zat de oorlog verweven in het gezin van herkomst? Hoe is mijn familie als ik ze vaker zie? Ik ben net zo Nederlands als ik Pools ben en hoe Pools ben ik dan in Polen?

Ik heb het verlangen om hier aandacht aan te geven. En zo gebeurt het dat ik morgen naar Polen vlieg om daar de komende weken te zijn. Mijn thuisbasis zal Warschau zijn. Naast het werken heb ik alle tijd om mijn familie wat vaker te bezoeken en het land te ontdekken.
Ik ben nieuwsgierig naar wat komen gaat!